تغییرات عملکرد دانه ماش ( Vigna radiata L ) در همزیستی با قارچ های میکوریزا تحت تنش رطوبتی

علیرضا پیرزاد1*، یعقوب حبیب­زاده2 و جلال جلیلیان1                                    1-دانشیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه 2- پژوهشگر بخش تهیه نهال و بذر مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان­غربی *نویسنده مسئول: [email protected]   تاریخ دریافت: 28/10/92                                                                                        تاریخ پذیرش: 10/05/93        برای بررسی تأثیر رژیم­های مختلف آبیاری و قارچ میکوریزا بر رشد و عملکرد دانه ماش سبز (Vigna radiata L.)، یک آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ارومیه و در سال 1388 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل آبیاری (پس از 25، 50، 75 و 100 میلی­متر تبخیر از تشتک تبخیرکلاس A) و قارچ میکوریزا (تلقیح با گونه­های Glomus mosseae و intraradicesG.وشاهد) بودند. نتایج نشان داد که با کاهش فواصل آبیاری، وزن خشک کل، وزن خشک برگ، مساحت برگ در طول دوره رشد افزایش یافت. بیشترین (14/5 گرم در بوته) و کمترین (97/1 گرم در بوته) عملکرد دانه به­ترتیب در تیمارهای آبیاری پس از 25 و 100 میلی­متر تبخیر از تشتک مشاهده شد. ولی کاربرد منابع کودی اثرات نامطلوب ناشی از تنش خشکی را تخفیف داد، به­طوری­که بیشترین وزن خشک کل، وزن خشک برگ، مساحت برگ و عملکرد دانه در گیاهان تلقیح شده با گونه­های میکوریزا نسبت به شاهد به­دست آمد. با افزایش تنش کم­آبی صفات تعداد نیام (82/49 درصد) در بوته، تعداد دانه (26/20 درصد) در بوته و تعداد دانه در نیام (43/60 درصد) کاهش یافت. اما، تلقیح با دو گونه  قارچ میکوریزا نسبت به شاهد با کاهش شدت خسارت تنش از طریق بهبود اجزای عملکرد باعث افزایش عملکرد دانه ماش شدند. به­طورکلی، نتایج این آزمایش نشان داد که در شرایط کمبود آب ، تلقیح با قارچ میکوریزا خسارت کاهش عملکرد ماش (61/49 درصد) را جبران کرده است.